Op zoek naar een geschikte tas voor chocolademelk

Fase 1: Verwonderen

Hieronder kun je een aantal richtvragen terugvinden die peilen naar de ervaringen van de kinderen met warme dranken en die focussen op het probleem op de kerstmarkt. (zie betekenisvolle context: eventueel kan een filmpje getoond worden dat zelf gemaakt werd met een greenscreen app) 

    Vragen die zich richten op de ervaring van kinderen met warme dranken. 

• Wie drinkt thuis graag iets warm? 
• Wie is er al eens naar een kerstmarkt gegaan? 
• Wat heb je daar allemaal gezien? Heb jij daar ook iets gedronken of gegeten? 
• Welk warm drankjes ken je allemaal?
• Heb je dit al eens meegemaakt? 
• Heb je dit al eens gevoeld?

   Vragen die zich richten op het probleem

• Wat is ons probleem? 
• Wat zie je?
• Wat voel je?
• Wat was er gebeurd met de juf? 
• Wat had ze rond haar handen?
• Welk drankje zou dat geweest zijn in haar tas?

Na het bekijken van het filmpje volgt er een korte activiteit buiten rond warm en koud. 
De kleuters mogen in een kring zitten en worden geblinddoekt. Ze mogen hun handen voor zich open houden. Je gaat langs met een ijsblokje over de kleuters hun handjes. Ze moeten nog even blijven zitten. Daarna ga je met een warm pittenkussen over hun handen. De voorwerpen liggen uit het zicht van de kleuters en dan mogen ze hun blinddoek afdoen.

• We laten even tijd zodat er ruimte is voor opmerkingen van de kleuters zelf. 
• Wat voel je? (op het moment zelf)
• Wat voelde je eerst? 
• Wat voelde laatst? 
• Welk voelde het leukst aan? Waarom?

Fase 2: Verkennen

2a) Daarna mogen de kleuters zelf aan de slag. Jullie mogen zelf iets uitzoeken dat kouder aanvoelt en  iets dat warmer aanvoelt dan een referentievoorwerp (vb. klaspop, blokje uit de blokkenhoek,...) . Daarna mag je er een tekening van maken en bij de ijsblok tekening leggen (kouder dan) en warmer dan bij de vuurtekening leggen. Daarna overlopen we alle kleine tekeningen en kijken we waarom de kinderen die voorwerpen bij de ijsblokken of het vuur hebben gelegd.

2b) Vervolgens doen de kleuters een kahoot quiz. De kleuters krijgen in groepen van ongeveer 4 een tablet. Samen met de kleuters surfen we naar de website en mogen de kleuters een gebruikersnaam kiezen uit emoji's (vb. groep 1 een dier, groep 2 een voertuig,...). Tip: wanneer je de vragen ontwerpt werk dan met afbeeldingen voor de antwoordopties. 

• Wanneer dit gebeurd is, volgt een test-quiz met korte vragen. Zo verkennen we samen met de kleuters de werking van kahoot. vb voor testvragen: wie is jullie juf/meester?, In welke klas zitten jullie?,...
• De echte quiz spelen
• Op het einde van de quiz, bekijken we de antwoorden en gaan we ze ook even kort overlopen. De kleuters hebben nu al meer nagedacht over warm en koud. 

tool: kahoot

Voorbeeldvragen voor de kahoot

1. Wat had je juf/meester in haar/zijn handen?

• Een cadeau
• Een beker 
• Een telefoon 
• Een tas

2. Aan wat heeft de juf/meester zich pijn gedaan?  

• Soep 
• Banaan 
• Een warme tas chocomelk
• Een beker limonade

3. Hoe komt het dat de juf/meester zijn/haar handen heeft pijn gedaan?

• Koud
• Warm

4. Welk voorwerp is warm? 

• Een ijsje 
• Een kersenpitkussentje 
• Een koekje 
• Een glaasje melk 

4. Welk voorwerp is koud?  

• Een ijsblokje
• Een tas thee
• Een bord spaghetti 
• Een kopje warme melk 

Fase 3: Onderzoek opzetten

In groepjes van (ong.) vier kleuters maken we een brainstormen via de app sketchbook/sketchar. Dit gebeurt niet klassikaal zodat kinderen die minder snel het woord nemen in grote groep ook zeker inspraak hebben. Om de brainstorm op te starten wordt vertrokken vanuit enkele vragen. 

• Welke soorten tassen bestaan er allemaal? 
• Waaruit kan je allemaal hete dranken drinken? 
• Hoe kan je iets opwarmen? 
• Hoe kan je iets vastnemen als het te warm is?
• … 

De kleuters mogen hun antwoorden tekenen op de app, de leerkracht schrijft er verduidelijkingen bij die de kleuters aangeven en brengt structuur aan.

Vanuit de brainstorm komen er eventueel volgende opties: een stenen tas, een plastieken beker, een glazen tas, een kartonnen beker, handschoenen aandoen, tas isoleren met folie, tas isoleren met papier, tas isoleren met verschillende materialen,... De kinderen kunnen nog meer opties aanbrengen. 

• Vervolgens overleggen de kleuters wat ze graag willen uitproberen.
  Op basis van deze keuze worden de geschikte materialen uitgekozen. Vervolgens mogen de kinderen hun materialen tegen verschillende warmtebronnen leggen (het pittenzakje, de verwarming, hun wang…) en voelen wat de warmte het best tegenhoudt. De kleuters kiezen samen hun voorkeur.
• Deze keuzes worden opnieuw verduidelijkt via sketchbook/sketchar, hier kunnen de kinderen vervolgens een kruis doortrekken, omcirkelen… naar gelang hun ervaringen.

Tool: App sketchbook/ sketchar

Fase 4: Maken van een prototype

Vanuit de brainstorm in de app verzamelen de kleuters de gekozen materialen. 
Vervolgens bekleden ze verschillende kartonnen bekertjes elk met een ander materiaal en zoeken ze verschillende soorten bekers bij elkaar.

Zo maken ze diverse geïsoleerde bekers, om daarmee het onderzoek uit te voeren. 

Hier worden geen criteria vooropgesteld (in tegenstelling tot andere, echte ontwerpactiviteiten), omdat dit een onderzoek is. Uiteindelijk zullen de verschillende bekers met elkaar vergeleken worden in functie van de isolatiewaarde. 

Fase 5: Onderzoek uitvoeren

Stap 1:  

• Om de juiste hoeveelheid water te bepalen wordt eerst 200 ml water in een maatbeker gegoten. De kleuters zoeken zelf naar de 200 en gieten dit in de waterkoker.  

Stap 2:  

• Daarna gieten ze dit in hun test beker/tas. De kleuters mogen verschillende manieren om water op te warmen opsommen, maar we kiezen uiteindelijk samen voor een oplossing. Een waterkoker is de meest voor de hand liggende manier om water warm te maken, maar eventueel zijn andere opties ook mogelijk.  

Waterkoker: De kinderen mogen dit volledig zelf uitvoeren. Ze gieten het water erin en drukken op het knopje. De leerkracht legt de werking uit (water klaar als het knopje omhoog springt). De kleuters worden erop gewezen dat het water heel warm is wanneer het uit de waterkoker komt, en dat voorzichtigheid dus aangewezen is. De kleuters mogen de helft van de tas vullen (veiligheid).

Stap 3:  

• Om te testen welk kopje nu het warmste heeft wordt speciale warmteklei (thermo kleurveranderende klei) voorzien. De kleuters krijgen per groepje een stukje klei. Er is een ovenwant voorzien zodat één kleuter de tas kan tegenhouden terwijl een andere kleuter de klei tegen de tas houdt. Ze houden de klei tegen hun kopje.  

• Wanneer de klei verkleurt wil het zeggen dat hun kopje warm heeft. Als het niet verkleurt dan is het kopje niet warm. Mogelijk verkleurt slechts een stukje van de klei. Dit wil zeggen dat het kopje lauw is. De kleuters trekken zelf een foto van de klei (de foto wordt later gebruikt bij 'concluderen'). Het kopje blijft ernaast staan zodat het een duidelijker beeld geeft.  

Tool: Camera van de tablet 

• Door de klei zien de kleuters welk kopje het meest geschikt is om warme dranken uit te drinken. Eventueel kan nog eens gevraagd worden wat het beste is om een kopje te kunnen vast houden: klei die veel verkleurt of klei die weinig verkleurt?  

• Na het onderzoek blijven de tasjes staan om het water te laten afkoelen en  het (afgekoelde) water aan de planten te geven.  

Fase 6: Concluderen

Aan de hand van de foto die genomen werd tijdens het onderzoek, vertellen de kleuters welke tas ze onderzocht hebben maar ook wat het effect was met de klei. Daarna worden alle foto’s naast elkaar gelegd. Zo wordt duidelijk welke tas het minst warm werd. Zo concluderen de kleuters welke tas het meest geschikt is.  

Enkele mogelijke vragen tijdens dit gesprek: 

• Werd deze tas warm of bleef deze koud? 
• Hoe kan je dat zien op de foto?
• Hoe zou dat komen? 
• Wat is er goed gegaan?  
• Wat ging er minder goed?  
• Wat is de best isolerende tas? Waarom denk je dat? 
• Welke tas zou jij gebruiken? Waarom? 
• Was het makkelijk? Wat vond je makkelijk?  
• Was het moeilijk? Wat vond je moeilijk? 

Fase 7: Presenteren

De kinderen tonen aan de hand van hun sketch art (brainstorm en overzicht) aan de andere kinderen wat zij gemaakt hebben en hoe zij hiertoe zijn gekomen. 

Naderhand krijgen de kleuters een luciferdoosje mee met daarin een stukje van de verkleurende klei. Zo kunnen ze thuis vertellen aan hun ouders wat ze onderzochten en thuis met de klei verder onderzoeken wat warm en koud heeft.