Een dak voor Sint en Piet in onze klas

Fase 1: Probleemstelling

De kinderen willen helpen om een dak te bouwen. De eisen van het dak kunnen bijvoorbeeld zijn: winddicht, waterdicht, verplaatsbaar, groot genoeg om de Sint-pop, Piet-pop en het paard op te laten stappen,... 

Om de kinderen mee te nemen in het verhaal en na te denken over mogelijke criteria komt hier een eerste brainstorm. Je kan hiervoor gebruik maken van digitale brainstorm apps.

app brainstorm creativity trainer 

Denk aan volgende vragen: 

• Wat is het ontwerpprobleem?  
• Wat zijn de eisen? 
• Wat zijn de mogelijke oplossingen? 

Fase 1a: Kenmerken onderzoeken

Uit de brainstorm zal je, naast ideeën om een dak te maken, ook zicht krijgen op de kennis over wind- en waterdichtheid. Op basis hiervan kan je besluiten om verschillende onderzoekjes in te passen die de kinderen meer inzicht geven in wind- en waterdichtheid. 

Bijvoorbeeld:  

1. Verschillende materialen testen op waterdichtheid door een opstelling te maken waarop je verschillende materialen kan leggen. Kinderen kunnen dan water gieten op de materialen, en zo nagaan of het materiaal water doorlaat of niet.   

2. Verschillende materialen testen op winddichtheid door een opstelling te maken waarbij een ventilator als windbron wordt gebruikt om wind te simuleren. Ze gaan dan, door achter het materiaal plaats te nemen of daar iets met een laag gewicht te zetten, na of dit materiaal wind doorlaat.  

Hoe lang deze fase duurt hangt af van diverse factoren, zoals o.a. de mate waarin de kinderen zelf de materialen mogen bijeen zoeken en de opstelling mogen bedenken. 

Fase 2: Ideeën bedenken

De eerste stap om te komen tot ideeën is de voorkennis stimuleren. 

Uit de eerste brainstorm heb je al gegevens verzameld over hoe de kinderen kijken naar de mogelijke criteria. In deze fase ga je na welke voorkennis de kinderen hebben over de constructie van daken. Hebben ze zicht op verschillende soorten daken? 

Je kan ervoor kiezen om een ‘dakenwandeling’ in te lassen: op stap in de buurt van de school om de variatie aan daken te bekijken. De kinderen kunnen samen met de leraar informatie opzoeken over daken op het internet. Ze gebruiken daarvoor de apps of browsers waarmee je kan zoeken op het internet (vb microfoon-applicatie van Google), of ze maken gebruik van Siri, en gaan zo na welke soorten daken er bestaan en hoe daken gebouwd zijn. Ze brengen eventueel ook info van thuis mee. 

Eventueel kan je in de zandtafel al allerlei materialen aanbieden waarmee kleine huisjes met daken gemaakt kunnen worden. Op die manier zijn ze ook actief bezig met brainstormen over wat ze zouden kunnen gebruiken. Zo kunnen ze via trail en error ervaringen opdoen met het bouwen van een klein huis met dak, bijvoorbeeld voor een popje. Op die manier komen ze ook tot nieuwe ideeën of suggesties voor de bouw van het uiteindelijke dak.   

Hoe lang deze fase duurt hangt af van hoe je deze invult: met een wandeling, enkel online opzoekwerk, bouwtijd in de zandtafel, ...

Fase 3: Plannen

Vervolgens worden de verdere stappen ondernomen: 

• keuze maken voor ontwerp 
• materialen bijeenzoeken 
• eventueel een stappenplan maken 
• zoeken naar bijkomende noodzakelijke informatie 

Voorbeeld: De kinderen besluiten te werken met een plastiek zeil, houten palen, touw en ijzerdraad voor de constructie. Je daagt hen uit om het dak te tekenen en de stappen tot bouwen uit te werken. Eerst tekenen ze individueel en dan worden de resultaten samengebracht en wordt voor een gezamenlijk ontwerp gekozen. Deze tekeningen kunnen gemaakt worden in een tekenapp, zo kunnen deze digitaal bewaard worden en snel samengebracht. Foto’s nemen van fysieke tekening is natuurlijk ook een optie en dan eventueel het eindontwerp digitaal tekenen via de app en projecteren op het grote scherm.  

Tool: App drawing pad  

Fase 4: Maken

De kinderen realiseren het ontwerp, al dan niet aan de hand van een bouwtekening, eventueel met ondersteuning van de leraar en andere experten (bijvoorbeeld een techniek-oma of -opa). De leerkracht stimuleert om steeds de ontwerpcriteria in het achterhoofd te houden. Ook het probleemoplossend denken wordt gestimuleerd.  

Voorbeeld: de kinderen bouwen het dak, maar merken al snel dat het werken met ijzerdraad niet goed is, dus gaan ze op zoek naar extra materiaal. De kinderen evalueren hun werk dus ook al tussendoor. Vaak volgen de stappen van het ontwerpproces elkaar niet chronologisch op. 

Zowel tijdens als na het maken leggen de kinderen het proces vast door foto’s te nemen. Deze foto’s breng je nadien over in een ‘dakenboek handleiding’. Dit kunnen ze gebruiken om aan Sint en Piet duidelijke instructies te geven hoe ze zelf daken kunnen bouwen.  

Tool: app Bamboo paper  

Fase 5: Testen & evalueren

De kinderen en de leerkracht testen het gemaakte dak vb water op gieten, met ventilator wind laten waaien, er een pop onder zetten om te testen …. Bijvoorbeeld als het dak niet helemaal niet stevig staat en wankelt, sturen ze bij.  

Tijdens het evalueren worden tekortkomingen besproken en wordt ook nagegaan of het gemaakte voldoet aan de eisen. 

Voorbeeld: Er zijn verschillende meningen over de oorzaak van het wankelen van het dak. Ook de andere kinderen uit de klas hebben een mening. De kinderen besluiten het dak te fotograferen en op bezoek te gaan bij een expert, bijvoorbeeld een ouder die werkt in een technische school. 

Om te kunnen presenteren sturen ze eventueel hun bouwtekening uit fase 4 bij.  

Fase 6: Presenteren

Belangrijk: deze fase kan zeker ook tussendoor al aan bod komen. 

Tot slot kunnen de kinderen een animatiefilmpje maken om door te geven aan Sint en Piet hoe een dak kan gemaakt worden om in de klas op te klimmen en klauteren.  

Dit kan een optimalisatie zijn van het stappenplan dat ze in Fase 4 hebben gemaakt ook.

Tool animatiefilmpje  Puppet Pals